کلمه جوقان از دیرباز جزو اصطلاحات رایج در میان کرد ها و لرها بوده است. در زبان آریایی جوغن به معنای کاسه و هاون است و دارای شکل های مختلفی از قبیل مربه، مستطیل، دایره و…است. از مرسوم ترین روش ها و شکل های جوغن می توان به شکا دایره ای اشاره کرد که وجود آن به شکل عمودی بر روی تخته سنگ ها یا سخره ها  نشان گر این موضوع است که در زیر آن گنجینه ای وجود دارد. در اصل می توان گفت که جوغن یک نشانه است که در طول تاریخ از آن استفاده شده است. این نوع نشانه ها می تواند با تغییر مناطق مختلف دچار تغییر شکل نیز شوند. به طور مثال جوغن ها در غرب می تواند به شکل مریع باشند با ذر شرق ممکن است به شکل دایره ایجاد شده باشند.

در میان ایرانیا از جوغن یک کلمه بسیار آشنا یاد می شود که در فرهنگ ها و مناطق مختلف ایران وجود داشته ست هرچند ممکن است عده ای این کلمه را نشتیده باشند اما بیشتر افراد با کلمه جوغن آشنایی دارند اسم های زیادی در مناطق مختلف ایران وجود دارد که در آن از جوغن اسلغاده شده است مثل روستای جوغان تپه که از روستاهای قدیمی استان کردستان به شمار می آید.

انواع جوغن ها

1-وجود جوغن کوچک درون جوغن بزرگ: این امر بیانگر آن است که اتاقی درون اتاق دیگر وجود دارد. برای بررسی بیشتر آن بای قطر جوغن بزرگ را اندازه گرفت و به نشانه های موجود بپردازیم.

2- جوغن مربع: در جوغن های مربع باید اندازه یک ضلع آن را به دست آورده و تقسیم بر 4 کنیم و سپس به سمت نشانه های دیگر برویم. معمولا جوغن های مربع اشاره به وجود قبر دارند. قبرهای کاهن ها راهبان به وسیله این نوع جوغن ها علامت گذاری می شوند. که دقیقا از سمت راست آن بدون هیچ فاصله ای شروع می شود. باید در نظر داشته باشید که وجود گنج و دفینه ها در این مقبزه ها بسیار کم است و تنها یک قبر به شمار می آید.

3- جوغن مخروطی: این نوع جوغن ها مربوط به وجود چاه است مگر این که درآن مخروطی دیگر وجود داشته باشد.

4- جوغن مثلث و تفسیر آن: جوغن مثلث به دو شکل تفسیر شده است در صورتی که روی سنگ حکاکی شده زائیه ها برابر باشند بدون شک مربوط به مقبره فردی یهودی است و محاسبه آن به این صورت است که در جهت نوک تیترز مثلث تپه یا غاری وجود دارد که مقبره در آن است و دارای طلسم و تله های دشوار می باشد. در صورتی که مثلث بر روی دیواره غار حکاکی شده باشد نشان دهنده گنج و دفینه ای بسیار بزرگ بوده که در زیر زمین قرار دارد. لازم به ذکر است که رمز گشایی این نوع جوغن بسیار سخت است.

5- وجود جوغن هایی به شکل کاسه وارونه: نخوه محاسبه این جوغان ها ابتدا به دست آوردن قطر و عمق آنها است، سپس3/3* به طرف علامتی که مشخص شده است.

6-جوغنی که قطر آن هم اندازه با عمقش باشد و بالاتر از 12 سانتی متر باشد: نحوه محاسبه آن، 3/3*2*می باشد.

7-جوغنی که دایره به لبه آن متصل باشد: وجود این نوع جوغن ها در آن منطقه حاکی از آن است که تپه ی دیگری در آن منطقه وجود دارد که دارای جوغن هایی نیز است و باید آن جوغن ها محاسبه شود.

8- جوغنی که داخل دیواره های آن سوراخ باشد: محاسبه این نوع جوغن ها این گونه است که باید به طول شش متر در روبروی آن سوراخ حرکت کنیم.

9- جوغنی که عمقش بیشتر از قطرش باشد: در این نوع جوغن ا نیز می بایست عمق جوغان  جوغنی که عمقش بیشتر از قطرش باشد: در این نوع جوغن ا نیز می بایست عمق جوغان 3/3* به طرف جنوب غربی محاسبه شود.

10-جوغنی که یک شکاف از آن خارج شده است: جهت های این نوع جوغن ها معمولا به سمت شمال غربی و جنوب غربی است کهدر این حالت طول شکاف   3/3*محاسبه شده و در مسیر شکاف حرکت می کنیم.

11-جوغنی که دهانه آن 3 الی 7 سانتی متر باشد و عمقش کمتر از 2 سانتی متر باشد: در محاسبه این نوع جوغن ها عمق را تقسیم بر 3/3*7 کرده و با قطرآن جمع می کنیم.